Enerji Verimliliği, Enerji Yönetim Sistemi(EnYS) ve 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanununun Getirdiği Yasal Zorunluluk

4.4.2022

Dr.İsmail ÇELİK

ISO 50001 - Enerji Yönetim Sistemi Nedir? Enerjinin verimli kullanılması esasına dayanan TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi, her sektörde küçükten büyüğe her türlü işletmeye uygulanabilecek, tek başına olabileceği gibi diğer yönetim sistemleriyle entegre olarak da yürütülebilecek bir Yönetim Sistemidir. EnYS, kuruluşların enerji politikalarını belirlemesi, amaç ve hedefleri doğrultusunda oluşturduğu enerji yönetim programları çerçevesinde enerji tüketimini yönetmesi ve enerji yönetim sisteminin performansını değerlendirerek iyileştirmelerin ve işletmeye aşağıdaki değerlerin kazandırılması ile kültürün oluşmasını önceler.

Bunlar;

Enerji politikasının resmiyet kazanması

Enerji tüketiminin sistematik bir yaklaşımla yönetilmesi sayesinde enerji masrafında düşüş olmasını

Çevrenin korunmasını

Kaynakların etkin kullanımını

Sera gazı emisyonunun azaltılmasını

Mevzuata uyumun sağlanması sağlamaktadır.

Enerji yönetim sistemi (EnYS), endüstriyel, ticari ve kamu sektörü kuruluşları dahil olmak üzere enerji tüketicilerinin enerji kullanımlarını yönetmeleri belirleyen ve başarılı bir şekilde uygulanması özel uzmanlık ve personel eğitimi gerektiren kurallar bütünüdür.  Şirketlerin, yüksek sermaye yatırımı gerektirmeyenler de dahil olmak üzere, enerji tasarrufu sağlayan teknolojileri benimseme ve iyileştirme fırsatlarını belirlemelerine yardımcı olur.

Uluslararası Standardizasyon Örgütü'ne (ISO) göre, bir enerji yönetim sistemi, bir enerji politikası geliştirmeyi ve uygulamayı, enerji kullanımı için ulaşılabilir hedefler belirlemeyi ve bunlara ulaşmak ve ilerlemeyi ölçmek için eylem planları tasarlamayı içerir. Bu yeni enerji verimli teknolojilerin uygulanmasını, enerji israfını azaltmayı veya enerji maliyetlerini azaltmak için mevcut süreçleri iyileştirmeyi gerektirir.

Bir Kuruluş Neden Bir Enerji Yönetim Sistemi Uygulamalıdır?

EnYS'nin uygulanması yoluyla enerji performanslarını önemli ölçüde iyileştiren yüzlerce endüstriyel ve diğer kuruluş enerji maliyetlerini olabildiğince minimize ederler. İşletmeler günümüzde sürekli artan enerji fiyatlarına maruz kalmaktadırlar ve maliyetleri kontrol ederek üretimi ve verimliliği sürdürülebilir kılmak zorundadırlar. Bu nedenle etkili bir EnYS uygulamak için çaba içerisinde olmak gereklidir.

Bir EnYS Hakkında Bazı Yaygın Yanlış Anlamalar Nelerdir?

Birçok şirket EnYS’nin insanlarla ve yönetim ile ilgili olduğunu unutarak yazılım satın alır ve bunun bir enerji yönetim sistemi olduğunu sanır ancak bu durum gerçekçi değildir. Amaç enerji tasarrufu yapmaktır ama gerçekte işletmelerde bunu sürekli unutmak çok yaygındır. Bu gibi durumlarla karşılaşmamak için kontrol denetim ve izleme süreçlerine ihtiyacın olduğu gözden kaçırılmamalıdır.

Etkili bir EnYS İçin Neye İhtiyacınız Var?

EnMS'leri uygulamada başarılı olan kuruluşlar genellikle kararlı bir enerji yöneticisine sahiptir. Bu tür yöneticiler, esasen bir değişim yönetimi sürecinde karşılaşılan kaçınılmaz engellerin üstesinden gelebilirler. Üst yönetimden destek almada ve diğer enerji ekibi üyelerini enerji yönetimine sistematik bir yaklaşım vaadini yerine getirmeye ikna etmede başarılıdırlar. Tepeden destek, liderlik ve bağlılık esastır.

Enerji Yönetimi Nasıl Standart Kural Haline Gelebilir?

Eğitim, enerji yönetiminin temelidir ve okuldaki en düşük sınıftan üniversitedeki en yüksek seviyeye kadar öğretilen bir konu olduğunda en etkili olacaktır. O zamana kadar her işletme veya kurum veya işyeri, indüksiyonun bir parçası olarak, çalışanlarını enerjinin verimli kullanımı konusunda eğiterek herkesin kültürünün bir parçası olabilmesi için katkıda bulunmalıdır. Örnekler görüntülenebilir; sayaçlar, çevresel ve finansal maliyetleri göstermek için kullanılabilir, bu da önce farkındalık ve ardından davranış değişikliği yaratır. 

Bunu mümkün olduğu kadar çok insanla desteklemek, iyi enerji yönetiminin temelini ve ISO 50001'de vurgulanan “enerji performansı iyileştirme kültürü” nü harekete geçiren şeydir.

Yasal Zorunluluk

Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Tarafından 25.01.20120 Tarihinde Enerji Kaynaklarının Ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Yayınlanmıştır. TS EN ISO 50001 enerji yönetim sistem belgesi alma zorunluluğu getirilmiştir. Belgeyi aldığınız belgelendirme kuruluşunun Türk Akreditasyon Kurumu(TÜRKAK) tarafından onaylı olması gerekmektedir.

Yönetmelikle İlgili Kurumları/Kuruluşları Yakından İlgilendiren Başlıklar Nelerdir?

•Enerji yönetimi Madde 8’de Enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü kamu binaları, ticari ve hizmet binaları, elektrik üretim tesisleri ile endüstriyel işletmeler ve enerji yönetim birimi kurmakla yükümlü organize sanayi bölgeleri ile endüstriyel işletmeler TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Belge alma zorunluluğu gelmiştir.

•VAP - Başvuru ve şartları Madde 15 ilave bent VAP Başvurusu yapan Endüstriyel İşletmeler, TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Belgesini Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite Belgelendirme Şirketlerinden almalıdır.

•VAP Başvurusu kabul edilmiş, değerlendirilmiş ve desteklenmesi kararlaştırılmış olsa dahi, TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Belgesi, Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite Belgelendirme Şirketlerinden alınmadığı sürece destek ödemesi yapılmaz

•Gönüllü Anlaşma - Başvuru ve değerlendirme Madde 17 Gönüllü Anlaşma Başvurusu yapan Endüstriyel İşletmeler, TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Belgesini Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite Belgelendirme Şirketlerinden almalıdır.

Sektör	Enerji Yöneticisi Görevlendirmekle Yükümlü Olanlar	Enerji Yönetim Birimi Kurmakla Yükümlü Olanlar
Endüstriyel İşletmeler	≥ 1000 TEP** Enerji Tüketimi	≥ 50.000 TEP* Enerji Tüketimi
Elektrik Üretim Tesisleri	≥ Kurulu Gücü 100 MW	-
Organize Sanayi Bölgeleri	-	≥ Faal Endüstriyel İşletme Sayısı 50
Kamu Binaları	≥ 10.000 m2 Alana Sahip Olan veya     ≥ 250 TEP Enerji Tüketimi	-
Ticari ve Hizmet Binaları	≥ 20.000 m2 Alana Sahip Olan veya     ≥ 500 TEP Enerji Tüketimi