Daha Hızlı Bir Geleceğe Yatırım Yapın

12.2.2024

Yatırım getirisinin sırları belirgin maliyetlerde değil, operasyonel performans ve uzun ömürlülükte yatıyor. Şarj altyapısının mevcudiyeti, elektrikli araçların benimsenmesinde önemli bir etken olmuş durumda. DC hızlı şarj teknolojisi bir yandan batarya kabiliyetlerinin kapsamını hızlı bir şekilde geliştirirken bir yandan da sürücülere kolaylığı ön plana koyuyor. Yatırımdan getiri alınabilmesi adına şarj istasyonu donanım ve yazılımının da yıllar boyunca tüm koşul ve talepler altında çalışabilmesi gerekiyor. İş planınıza hızlı şarjlı EA altyapısını eklemeden önce şarj istasyonu sağlayıcınıza sormanız gereken soruları bu makalede derledik.

Neden hızlı şarj?

Piyasa koşulları daha fazla bölge ve şehirdeki alışveriş merkezleri, oteller, yol kenarları ve benzin istasyonlarında elektrikli araçları teşvik ediyor; buna bağlı olarak hızlı şarja olan talep de giderek büyüyecek. DC hızlı şarj teknolojisi ise bunun için teknolojik açıdan en uygun, verimli ve pratik yöntemi sunuyor. Fakat bu istasyonlar kesinlikle kenara atılacak ürünler değil; hem ekipman hem de kurulum açısından bir sermaye yatırımı oluşturuyorlar. Elektrikli araç servisi sağlayıcılarının, alan sunucularının ve operatörlerinin yatırım kararlarında hem kısa hem de uzun vadedeki ekonomik faktörleri değerlendirmeleri adına mevcut teknik ve ticari sunumları yakından incelemeleri gerekiyor. Bu bültende DC hızlı şarj istasyonlarının sahipleri ve sunucularına neler sunmaları gerektiğini ele almadan önce hızlı şarjın neden elektrikli araç pazarının büyümesi için olmazsa olmaz konumda olduğundan bahsedeceğiz.
Daha fazla araba, daha fazla model, daha fazla sürücü; 2011 yılında ABD'de üretim aşamasında olan sadece birkaç EA modeli bulunuyordu; 2017'de ise 30'dan fazla model oldu. Artık yüz binlerce fişli araç ABD yollarında ve aylık bataryalı elektrikli araç satışları fişli hibritleri geçmiş durumda. Trend oldukça açık; her gün, hafta ve ay içerisinde hem araç üreticileri hem de tüketiciler şarj altyapısına ihtiyaç duyuyor. Hızlı şarj teknolojisi hem sunduğu hız seviyesi hem de bir bölgedeki birçok sürücüye hitap eden paylaşımlı ve toplu bir güç kaynağı olarak AC şarjla oluşturduğu bütünlük aracılığıyla bu ihtiyacı karşılıyor.
Büyük bataryaların ihtiyaçları daha fazla; Batarya teknolojisi hem maliyet azaltımı hem de güç yoğunluğunda gelişim açısından son yıllarda hızlı bir dönüşüm sürecine girdi. Birkaç yıl önce piyasaya sürülen BEV modelleri 16-25 kWh batarya kapasiteleri için 80-130 kmlik bir aralık sunarken günümüzün ve geleceğin modellerinde 50 kWh üzeri bataryalar için 320 km'yi aşan aralıklar sunuluyor. Bu bataryalar büyüdükçe belirli bir güç değerinde %80'e kadar şarj olmaları da daha uzun sürecek.
Zorlu hava koşullarında batarya kısıtlamaları; Bataryaların zorlu hava koşullarını sevmediği bir gerçek. Hatta mekanik olanlardan elektrokimyasal olanlarına kadar çoğu makine, araç ve cihaz, verimli operasyon için enerji kaynağından bağımsız olarak ılımlı havaları tercih ediyor. Tabii ki bu makinelerin operasyonundan sorumlu olanların da sıcaklığa ihtiyacı var. EA sürücüleri, sıcaklığın donma noktasına kadar düştüğü kış aylarında maksimum aralığın %25 ila %30'unun kaybedildiğini belirtiyor; iyi tarafı ise bunun geçici bir durum olması, zira bu bataryalar ilkbaharda buzların çözülmesiyle yeniden aktif hale geliyor. Fakat yine de sürücüler en soğuk günlerde ev ile iş arasında gidip gelmeye devam ediyor. ABD ortalaması olan 65 km'nin altındaki değerden daha fazla yol katedenlerin hızlı ve güvenli bir şekilde yeniden yola çıkmaları için halka açık bir şarj istasyonu yeterli olacaktır.
Çok aileli konutlar için şarj altyapısı; Elektrikli araçların şarjı genellikle evde ve de standart 120V veya 240V'lik AC hizmetiyle yapılıyor. Bu uygun çözüm, doğrudan hizmet alan tek aileli konutların şarj ihtiyacının büyük bir ihtiyacını karşılıyor.
Peki ya apartmanlarda, sıra evlerde ve dubleks evlerde yaşayan ve kendi garajları veya aldıkları belirgin bir hizmet olmayan araç sahipleri ne yapacak? Paylaşımlı EA şarj altyapısı, elektrikli araçları tercih etmek isteyenlerin ihtiyaçları için en ideal çözümü sunuyor. Bu ihtiyaç, şarj istasyonu başına düşen sürücü sayısının daha fazla olabildiği daha kalabalık konutlarda daha da belirgin oluyor. DC hızlı şarjı, daha kısa sürede, daha fazla sürücüye daha fazla elektrik enerjisi sağlıyor.
Şarj istasyonu yatırımınızdan beklentinizi en yüksekte tutun; Hızlı şarja olan talep giderek  artarken atılması gereken bir diğer adım ise uygulama. Bu bültende DC hızlı şarj istasyonu seçeneklerini incelerken sorulması gerekenleri ele alacağız. Bu ekipmanda daha ileri teknoloji ve iletişim gereksinimleri olduğundan standart bir araçtan daha fazla ön yatırım gerekiyor.
Peki çözümleri değerlendirirken göz önünde bulundurulması gereken faktörler neler?

Tedarikçinin teknik ve ticari tecrübesi var mı?

Bölgenizde kaç kurulum yapmışlar? Peki ya tüm dünyada? Ne kadar süredir e-mobilite işindeler? Ne kadar süredir elektrik teçhizatı ve güç elektroniği tedariki yapıyorlar? Yapılan yatırım göz önünde  bulundurulduğunda bir üreticinin standart ekipman tedarikinde tecrübesi, bireysel istasyonların ihtiyaçlarını karşılaması adına köklü bir mevcudiyeti ve servis ağı ve de bölgeler ve ülkeler boyunca uzanan ağları olması gerekiyor.

Şarj istasyonu nelerden oluşuyor?

Halka açık şarj altyapısı hava olayları ve sert iklimlerden sismik aktivite ve hatta vandalizme kadar birçok duruma maruz kalıyor. Dayanıklı, paslanmaz çelikten yapılma NEMA 3R mahfaza hassas ekipmanı koruyacak, böylelikle ünite de alüminyum ve plastik gibi daha ince ve ucuz malzemelere kıyasla daha iyi bir dayanım sağlayacaktır. Bu önemli yaklaşımı anlamak için kapsamlı güç elektroniği tecrübesi olan üreticileri bulun.

Üretici, kurulum ve güvenliği nasıl sağlıyor?

Düşündüğünüz şarj istasyonunun CE sertifikasyonu var mı? Kurulumda topraklama ve de elektrik çarpmasına ve aşırı yüke karşı koruma için gerekenler yapılmış mı? Kurulum için hangi enerji ürünleri gerekiyor? Bu soruları sormayı ihmal etmeyin; böylelikle üreticinin tasarımda neler yaptığını daha iyi anlayabilirsiniz.

EMC standartları nelerdir ve neden göz önünde bulundurulmalıdır?

Neredeyse tüm elektrik ve iletişim teçhizatları elektromanyetik dalgası (EMI) veya radyo frekans dalgası (RFI) yayar. Bu olay, iletilen cihazlar, dijital sinyaller ve boş alana yayılan sinyaller aracılığıyla yakındaki cihazlarda etkileşim olmasına neden olabilir. Dikkat edilmediği takdirde bu etkileşim, diğer elektromekanik cihazların ve  kablosuz iletişimin düzgün çalışmasını etkileyebilir. Bunu önlemek adına geliştirilen Elektromanyetik Uyumluluk (EMC) düzenlemeleri, her gün kullandığımız elektrikli aletlerin, endüstriyel güç teçhizatlarının ve önemli sağlık cihazlarının içerisinde ve etrafında maksimum güvenlik ve güvenilirlik sağlar.

IEC 61000 EMC standardı EA şarj altyapısı için buna değinmiş ve endüstriyel uygulamalar için A Sınıfı ve de konutsal uygulamalar, ofisler ve alışveriş merkezleri için B Sınıfı olacak şekilde iki kategorilik bir ayrım  yapmıştır. B Sınıfı daha sıkı gereksinimlere sahiptir. Bu uyum seviyesi özellikle de konutsal alanların, ofislerin ve ticaret alanlarının yakınlarına yerleştirilen hızlı şarj istasyonları için önemlidir. Bu tür durumlarda EASE tedarikçilerinin B Sınıfına uyumlu olması gerekir. Olmadıkları takdirde kullanıcıları etraftaki manyetik alanlara karşı uyaracak bir etiket yerleştirmeleri gerekecektir. Bu manyetik alanlar bazı durumlarda kalp pili ve diğer benzer cihazları olan kişileri etkileyecek kadar büyük olabilir. Maksimum güvenlik ve minimum risk için teçhizatınızın EMC uyumunun azami bir şekilde sağlandığından emin olun.

Şarj sırasında çok fazla ses oluyor mu? Peki ya boştayken?

Ses çıkaran bir şarj cihazının soğutma sistemi herhangi bir yerde sorun çıkarabilir; özellikle de yakında alışveriş yapılan yerler, çalışma yerleri ve konutlar varsa. Fazladan ses aynı zamanda teçhizatın yıpranmasına ve aşınmasına ve de potansiyel olarak titreşime, dolaylı olarak da erken arızaya neden olur. Şarj işlemi sırasında ve sonrasında hangi seviyelerde ses çıkacağını sorun ve aldığınız bilginin doğruluğundan emin olmak için mevcut kurulumları ziyaret edin.

50 kW cidden de 50 kW mı?

Maalesef tüm 50 kW şarj istasyonları  gerçekten 50 kW değil. Güç seviyesini ve levhaları belirleyen belirli standartlar olsa da esas şarj seviyesi modeller arasında farklılık gösterebiliyor. Sürücülerin ulaşmasını ve istasyonların uygulamasını beklediğiniz esas şarj seviyelerini tartışın. Ardından da yapılan testleri gözden geçirerek şarj teçhizatlarının iddia edilen değeri sağlayıp sağlamadığından emin olun.

Tüm mevcut ve gelecekteki EA'lar DC hızlı şarj istasyonundan faydalanabilecek mi?

Avrupa da satılan tüm bataryalı elektrikli araçların hızlı şarjı için iki standart bulunuyor: CHAdeMO ve CCS.

Yatırımınızdan maksimum getiri sağlamanız için üreticinin tek bir ünitedeki tüm elektrik araçlarının ihtiyaçlarını karşılaması gerekir. Sertifikasyona ilişkin sorular sormayı da unutmayın. Tüm şarj standartlarının en güncel sürümlerini karşılayacak şekilde sertifikasyon sağlayan bir istasyon size en ideal güvenlik ve birlikte çalışabilirlik seviyelerini sağlayacaktır. Gelecekte oluşabilecek koşullara en dayanıklı teçhizatı edinmeniz adına tedarikçiniz gereken tüm standartları sağlamalıdır. Piyasaya her geçen gün yeni araçlar sunulurken en güncel standartlara uyum sağlamayan teçhizatlar bazı yeni araçlarla uyum sorunu yaşayabilir.

Örneğin CHAdeMO 1.0, CHAdeMO 0.9'a kıyasla topraklama sorunlarını daha iyi belirleyerek ve ciddi arızalar halinde aracı daha iyi koruyacak sigortalar bulundurarak aracın güvenliğini ve korumasını artırmaktadır. Dahası, geliştirilmiş yazılım iletişim zamanlamaları ve tanılayıcı yetiler de araca bağlantının güvenilirliğini artırmaktadır.

Üçüncü şahıs onayı neden önemli?

Hem EA sürücüleri hem de istasyon operatörleri güvenilir bir DC şarj altyapısına ihtiyaç duyuyor; araçlar ve şarj istasyonları arasındaki birlikte çalışabilirlik de oldukça önemli.

Birlikte çalışması gereken iki arayüz var; şarj istasyonu ve araç. Bağımsız üçüncü şahıs testleri ve sertifikasyon da teçhizat standartlarının ve güvenliğinin onaylanması için en güvenilir yöntemler. EA altyapı tedarikçinizle konuşup birlikte çalışılabilirlik, teçhizatlarını tüm hızlı şarj standartlarına uygun olacak şekilde nasıl test ettikleri ve tüm araç modelleriyle uyum sağlamak adına üçüncü şahıs onayına başvurup başvurmadıkları hakkında bilgi edinin.

Sistem tasarımında yedekliliğe nasıl yer verilmiş?

Güç elektroniği, güç dönüştürme ve denetimi için teknolojinin çekirdeğini oluşturan ve de bataryaların saatler yerine dakikalar içerisinde hızlıca şarj olmasını sağlayan bir sistemdir. Bu parçaların güvenilir bir şekilde çalışması için de yedeklilik oldukça önemi bir özelliktir. Arızaları önlemek ve çalışma süresini arttırmak adına üreticiye teçhizatta yedekliliğe nasıl yer verdiklerini sorun.

"Sürekli işletme" DC hızlı şarjı için ne anlama geliyor?

Bazı EASE teçhizatları, sürekli olarak çıkış gücü gerektiren diğer teçhizatlardan daha iyi performans  gösterebiliyor. Aşırı sıcak veya soğuk ortamlar da bu çıkış gücünü etkileyebilir ve bazı teçhizatlarda sorunlara yol açabilir. İyi bir üretici size şarj teçhizatlarının uzun kullanıma ne kadar dayanabileceğini ve piyasadaki tüm elektrikli araç modellerine uygun olacak şekilde performans testleri yaptıklarını söyleyebilmelidir.

Hem ağın hem de sürücünün ihtiyaçlarının karşılanması adına hangi ödeme seçenekleri sunulabilir?

Şarj istasyonu, birden fazla ödeme seçeneği sağlayan esnek donanım ve yazılımlar sunuyor mu? Şarj istasyonu bir OCPP ağında desteklenebilir mi? RFID ve PIN kodları neler? Kredi kartıyla işlem mümkün mü? Peki ya NFC akıllı telefonla ödeme sistemleri? DC hızlı şarj altyapısına yatırım yapmak demek, sürekli değişen ödeme yöntemlerinin olduğu bir ortama uyum sağlayabilen özelliklere yatırım yapmak demektir. Tedarikçinizin üyelik modelindeki ödeme sistemleri ve işletme ofisleri ile kolaylıkla entegre olabildiğinden emin olun.

Kredi kartı kullanmak hangi konumda mantıklı?

Üyelik bazlı ödeme modelleri belirli avantajlar sunsa da tüm sürücüler yerel altyapı tedarikçilerinin hizmet sunduğu bölgelerde seyahat etmiyor. Elektrikli araçların giderek artan aralığıyla birlikte EA'ların bu bölgelerinde ötesine seyahat edeceği oldukça açık. Bu durumlarda birlikte çalışılabilirlik açısından en iyi çözüm kredi kartları olacaktır. Üreticiye mevcut ve gelecekteki ihtiyaçların kredi kartlarıyla ve de güvenli ve temassız akıllı telefonla ödeme sistemleriyle giderilmesi için neler yapabileceğini sorun.

İstasyon sürücü dostu mu?

Gösterge ekranı sezgisel, dokunmatik ve interaktif özellikler sunarak güneş ışığına en çok maruz kalınan  saatlerde bile sürücüye şarj durumu hakkında eksiksiz bilgi veriyor mu? EA sürücüleri, erişimi kolay olan ve onlara gereken bilgilerle temiz bir arayüz sağlayan istasyonları tercih eder. HMI'nın pozisyonu garip mi?

Bu da önemli. Sürücülerin şarj durumunu anlamaları için eğilmeleri, gözlerini kısarak bakmaları ve gereğinden fazla uğraşmaları gerekecek mi? Aynı sürücülerin ileride yeniden gelebilmesi için teçhizat, olabilecek en konforlu ve ergonomik tecrübeyi sunmalıdır.

Peki ya uzaktan ve yerinde servis?

DC hızlı şarj çözümlerinin değerlendirme süreci teçhizat sipariş edildikten sonra bitmiyor. Yatırımınızın yönetimi ve korunması yaptığınız alımdan çok daha sonrasında da devam edecek. Şarj yazılımı, şarj cihazlarının tüm parametrelerini gösteriyor mu? Sahada servisi minimuma indirmek adına uzaktan sorun giderme ve güncelleme yapılabilir mi? Şarj istasyonu, hızlı ve kolay bakım ve servis için erişilebilir servis kapıları olacak şekilde tasarlanmış mı? Filtrelerin ne sıklıkla değiştirilmesi gerekiyor? Üreticinizin standart kitleri ve bölgesel servis ağını içeren bütün bir servis programı mevcut mu? Konu DC hızlı şarj teknolojileri ve de onların kullanımı ve bakımı olduğunda orulacak çok fazla soru var.

Tedarikçinin hizmet ve şebeke tecrübesi nedir?

Tedarikçiniz şebeke etkisi hakkında neler biliyor? Peki ya talep ücretleri ve hizmet altyapısı hakkında?  Dağıtılmış enerji kaynakları, şebeke entegrasyonu, enerji depolama ve diğer akıllı şebeke teknolojilerinde uzmanlığı var mı? EA şarj altyapısı, dağıtılmış enerji kaynaklarının ve akıllı şebeke gelişiminin geleceğinde önemli bir rol oynayacak; dolayısıyla bu trendi yakalamış bir ortağınız olması, EA hizmeti sağlayıcılarının güç teslimatının evrimini daha iyi bir şekilde yönlendirmelerini sağlayacaktır.

Şarj istasyonunda azami talebi karşılayabilecek güç yönetim seçenekleri var mı?

Hizmet talep ücretleri, DC hızlı şarjının gerektirdiği yüksek güç nedeniyle azami güç talebini karşılayacak şekilde kesilebilir. Pahalı talep ücretleri ve hatta potansiyel şebeke güncellemelerinden kaçınmak adına istasyon üreticisinin giriş gücünü kısıtlayıcı yazılım sağlayıp sağlamadığını öğrenin.

Bu hızlı şarj istasyonunda telematikten faydalanabilir miyim?

Telematik, şarj istasyonu sahiplerine istasyonun işletimini yönetmek için bir yol sunar. Bunun yanında objektif veriler ve kullanım ölçümleri de saha sahiplerinin ve operatörlerinin bir taraftan istasyona kullanıcı çekerken bir taraftan da ağlarının daha da gelişmesi ve büyümesi için daha iyi kararlar vermelerini sağlayabilir.

Garanti, teçhizatın güvenilirliği için yeterli mi?

Garanti, bir tedarikçinin teçhizatın parça, servis veya değişim gerektirmesi durumunda sizinle ilgileneceğine dair bir söz olduğundan oldukça önemlidir. Fakat garanti beraberinde kaliteyi, çalışma süresini, sıkıntısız işletimi garanti etmediği gibi yatırımınızın size geri dönmesini de sağlamaz. Burada garantiyi sahip olma maliyeti düşük ve güvenilir bir istasyonun değiştirilmesinden ziyade kayıplara karşı bir sigorta poliçesi olarak düşünmeniz faydalı olacaktır.

İstasyon markamı taşıyabilecek mi?

İstasyon neye benziyor? Tüketici çekmeye yönelik ticari alanlarda güzel görünecek m, yoksa garip mi  duracak? Sizin ihtiyaçlarınıza yönelik olarak kolay bir şekilde paketlenebilir ve markalanabilir mi? Bunlara ek olarak maksimum çalışma süresi ve hızlı bakım süreci de müşterilerinize alanınızın güvenilir bir yer olduğu izlenimini verecektir. Elektrikli araç sürücülerinin işe gitmek, gündelik işlerini halletmek, seyahat etmek ve en önemlisi de eve güvenli bir şekilde varmak için alanınıza güvenmeleri gerekiyor