Yangın Merdiveni

11.4.2021

Yangın merdiveni, yapıların dışında yer alan, Z veya dairesel biçimleri olan ve yapının içerisinden normal çıkış merdivenine zıt yönde ikinci çıkış alternatifi sunan, her kattan aşağı inmeye yarayan merdivenlerin genel adıdır.

Yangın merdivenlerinin yapılış amacı, yapının içinde oluşan olası bir yangın durumunda, dışarıda bulunan bir alternatif sayesinde yapıdan tahliyeyi sağlamaktır. Bu sayede olası bir oksijen yetersizliği de, merdiven dışarıda olduğu için yaşanmayacaktır.

Asıl soru şu; yangın merdivenlerinden, yangın esnasında her kattan çıkış sağlanması durumunda veya engeli bulunan, hem de engelli kategorisinde olmayıp ta, sadece biraz yaşlı, hasta veya şişman birinin yapıyı nasıl terk edeceğidir?

Cevap basit; terk edemeyen edemez, kalan sağlar bizimdir değil elbette. Ancak bu soruyu ya şimdiye kadar kimse sormadı, ya da en son Aladağ faciasında olduğu gibi genel olarak kilitli veya yapının en altına kadar inmediği için, başımıza gelene kadar da sorgulama ihtiyacı hissetmedik.

Normal hayatında herhangi bir STK, belediye veya ilgili kuruluşların yangın birimlerinde veya yangın ile ilgili mühendislik faaliyetlerinde bulunmayanların bu tür soruları başlarına gelmediği sürece sormamaları normal, peki işi bu olanlar neden sormuyor, ya da seslerini neden duyuramıyor?

Son yılların önemli tespitlerinden biri olan ve birçok makaleye konu olan öğrenilmiş çaresizlik, hayatın her alanında kendini oldukça net gösteriyor. Mühendislerimiz ve yangınla ilgili çalışmalar yapan firmalarımız ilk etapta doğal olarak uluslararası tedbirler ile ilgileniyor ve onları doğru uygulamalarla yapılarla buluşturuyor. Ama herkes o kadar yoğun ki, yahu bu merdivenden insanlar nasıl inecek konusuyla kimse ilgilenmiyor. Çünkü önemli olan, Dünya’da kabul görmüş olanı, yapı ruhastından geçecek şekilde uygulayabilmek!

Hayır, önemli olan yapı ruhsatından geçmek için uygulamayı doğru yapabilmek değil, önemli olan insanların, son 10 yılda teknolojinin artmasıyla birlikte elektrik kaynaklı yangınların istatistiki olarak %78 gibi korkunç sayılabilecek oranda sürekli artan yangın durumlarında zarar görmeden, ya yapıyı terk edebilmeleri,  ya da daha önemlisi o yangının çıkış sebebini net bir şekilde ortaya koyarak bir daha çıkmaması için önleyici tedbirleri alabilmektir.

Ülkemizde, kaçak akım rölesinin (30mA) veya sahada bilinen ismiyle yangın koruma rölesi (300mA) elektrik yangınlarını engellediği gibi hiçbir bilimsel kaynağa dayanmayan ve bilen bilmeyen herkesin inandığı bir bilgi kirliliği mevcut. Hiçbir şekilde kaçak akım rölesinin elektrik yangınına müdahale ettiği düşünülemez, onun görevi insanların elektrik sistemlerinde çeşitli kontrolsüz temas veya kaçak durumlarında elektriğe çarpılmamalarını sağlamaktır.

O kadar ki, inanmayanların test edip görecekleri üzere, kaçak akım röleleri faz-nötr kısa devresinde bile devreyi kesmez. Birçok kişinin okurken, nasıl kesmez kardeşim diye öfkelendiklerini duyar gibiyim ama suç onların değil diyemeyeceğim, çünkü en azından öğrenilmiş çaresizliklerini bir kenara koyup basit bir kısa devre testiyle açıp açmadığını görebilirlerdi.

Elektrik yangınlarında, Aladağ faciasında da örneği muhtemelen yaşandığı şekilde nötr kopmasına bağlı voltaj yükselmesiyle çıkan yangın oranları hayli yüksek. Kaçak akım röleleri, nötr kopmasında da maalesef açmazlar. Ancak bu eksiği bir elektronik mühendisi olarak bizatihi yaptığımız ek ürünle, kaçak akım rölesinin açmasını sağlayarak, olası yangın riskini engellemeyi başardık.

Madem yangın merdiveni ile ilgili  bir Ar-Ge veya inovasyon yapamıyoruz, en azından yangının çıkmasını engelleyecek tedbirleri, yangından kaçmak için yaptığımız tedbirler kadar gündemimize getirelim. Zaten olması gereken de bu değil midir?