Yapay Zeka ve Kapitalizm

20.6.2021

Yapay zeka ve yakın gelecek konuları ortaya atılınca çoğu zaman insanlar iki gruba ayrılıyor: Yapay zekayı sonuna kadar destekleyenler ve tam karşısında duranlar. Kimisi buna başlangıç, kimisi de son diyor. Şu anlık fikirleri ortak paydanın içine en rahat toplayabilen tahminlerden birisi de kapitalizmin biteceği yönünde. Bu tahminin derinine inmekte fayda olabilir.

Her geçen gün artan nüfus, işsizlik oranları ve asla eşit dağılmayan küresel servet yetmezmiş gibi, yapay zekanın ve otomasyonun da kitlesel bir işsizliğe yol açacağına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Bunun sebebi yavaş yavaş bazı mesleklerin bitmesi ve geri gelmeyecek olması. Makineler insanların çok üstünde olan yeteneklerini sergilemeye başladılar bile.

Genellikle her devrim, ardından kendi istihdamını yaratacak bir düzen yaratırdı. Bunun en büyük örneği kuşkusuz Sanayi Devrimi zamanlarında gerçekleşti. Bu devrim öncesinde de benzer beklentiler vardı fakat işsizlik rakamları açısından beklendiği kadar kötü bir senaryo yaratmadı.

Günümüzde yaşadığımız yapay zeka ve endüstri 4.0 devrimleri ardından yok edilen mesleklerin yerine ortaya çıkacak alternatif istihdam her kesimin ihtiyacını karşılayacak gibi görünmüyor. Bu durum işsizliğin küresel boyutta olacağına bir işaret.

Londra merkezli bir araştırma kuruluşu olan Reform’un yaptığı araştırmalara göre 2030 yılında sadece Londra’da 250.000 kişinin işsiz kalabileceği öngörülmektedir. Bu çok dramatik bir senaryo. Günümüzde robotlar mavi yakalıların işlerini yapmaya başladı bile. Bunun yanında makinalar zamanla beyaz yaka işlerini de yapmaya başlayacaklar, yani bu durumdan sadece işçi sınıfı değil patron sınıfı da olumsuz etkilenecek.

Gelişmiş ülkelerin kontrolü altında ilerleyen yapay zekâ çalışmalarına dair, küresel kapitalizmin tüm vahşiliği ve barbarlığı ile hüküm sürdüğü yeryüzü üzerinde sanki bütün insanlar benzer koşullarda yaşıyormuşçasına bir önkabul üzerinden kurulan cümleler tamamen yersizdir.  Kapitalizm ve yapay zeka konuları günümüz dünyasında beraber düşünülmesi ve tartışılması gereken konular olduğuna inanıyorum.

Kapitalizmin doğası gereği daha fazla kâr elde etme gayesiyle sürekli olarak üretim süreci içinde emeğin verimliliğinin artması hedeflenir.  Bu verimlilik ileri teknoloji ürünü otomasyon sistemleri ile her ne kadar arttırıldıysa da yapay zekaya sahip sistemler bu verimliliği maksimum seviyeye ulaştıracaklardır. Bu sayede tüm üretim faaliyeti gösteren şirketlerin karlılık oranları hızlı bir şekilde artacaktır.