GES’lerde Parafudr

27.1.2023

Yurttaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Evren Yurttaş

Her teknoloji yaygınlaştıkça kendi ihtiyaçlarını doğurur. Peki teknolojiler yaygınlaştıkça kendi ihtiyaçlarını doğururken, yaygın olmadığı dönemlerde daha fazla sorun çıkarmaları gerekmez mi? Yani bir teknolojinin ilk yapılışından son haline gelinceye kadar yaşadığı süreçte, elbette teorik ve laboratuvar ortamı testleri ve kullanımıyla, değişken ortamlarda kullanımı arasında birçok gereksinimler olacaktır ve bu sorunlar başlangıçta daha fazla olmalı değil midir?

Aslında burada doğru tespit işin birileri tarafından adının konmasında saklı: Yaşadığımız herhangi bir teknolojik sorunu bireysel zannederken, üreticiler ya da IEC, EN gibi kurumların konuyla ilgili standartları ve buna bağlı asgari teknik şartları belirlemeleriyle birlikte sorunun da adı konulmuş ve ona göre tedbir arayışı başlamıştır.

GES’lerdeki parafudr kullanımı da bir nevi böyle bir ihtiyaçtan ortaya çıkmıştır. Başlangıçta güneşten enerji elde ederken sisteme sağlanan enerjinin herhangi bir koruması yokken, şimdi sistemde parafudr gereksinimi belirlenmiş ve talep edilmektedir.

Peki GES’lerde nasıl bir sorun oluşmaktadır ki parafudr kullanımı gereksinimi doğmuştur?

GES’lerde panelden gelen DC enerji invertöre girmekte ve invertörden çıkan AC enerji sisteme verilmektedir. Bu süreçte invertör, enerjinin kullanımı için olmazsa olmaz ana eleman olarak görülmekte ve zarar görmemesi istenmektedir.

Panelden gelen DC enerji invertöre girip, invertörden çıkan enerji sisteme girerken, On Grid denilen sistemlerde birde şebekeden sisteme enerji girişi sağlanabilmektedir. Bu da invertörün hem panel tarafından iletilebilecek bir yıldırım ya da aşırı gerilim darbesi ile korunmasını gerektirmekte, hem de şebeke tarafından gelebilecek yıldırım yada aşırı gerilim darbelerine karşı korunmasını gerektirmektedir.

GES’lerde 800VAC Parafudr

Maliyetlerin dünya genelinde artışıyla birlikte projecilerde yüklenicilerin her kısımda nasıl daha uygun bedellerle doğru uygulama yapabileceklerini araştırmaya başladılar. Bunlardan birkaçı;

•800VAC gerilimle akım taşıyarak kablo kesitinin incelmesi,

•800VAC B+C 100kA parafudr uygulamalarında Trimbox markasında yer alan bir özellik olarak sunulan 16mm2 kesitli kablo yerine 2,5mm2 kesitli kablo kullanımı,

•Parafudr içerisinde yine Trimbox markasında yer alan TRVaristör teknolojisiyle aşırı gerilim sönümleme kabiliyeti eklenmesinin istenmesiyle NH ya da K otomat gibi ara sigorta kullanımının kaldırılması gibi koruma kabiliyetinden taviz vermeden maliyet azaltıcı tedbirler alınabilmektedir.

Parafudr uygulamalarında projecinin, panocunun, uygulayıcının ve son kullanıcının beklediği yegane şey, sistem ve teçhizatının yıldırım dahil zarar görmemesidir. Seçilen parafudr tip, model ve markasında bu özelliklerin aranması olmazsa olmazdır.

Ek olarak nötr hatalarına karşı koruma, aşırı gerilimin sönümlenmesi ve topraklama olmadan da koruma kabiliyeti gibi özellikler aşırı gerilim sönümleyicilerle sağlanabilmektedir. Parafudr talebi yaparken, aşırı gerilim sönümleyici istiyorsanız ek özellikleri sıralayarak bunu mutlaka aşırı gerilim sönümleyici olarak belirtmenizde fayda bulunmaktadır.